Hafta sonunda bir alışveriş merkezinde kasa sırasında bekliyordum. Bir anne çocuğunu yemek yemesi için binbir zahmetle ikna etmeye çalışıyordu. Dilsel yetenekleri yeni yeni gelişmeye başlayan çocuk birdenbire tüm gücüyle “HAYIR” dedi. Annenin gösterdiği tepkiye bakılırsa bu, küçük çocuğun verdiği ilk HAYIR cevabı idi. Bir anda çocuğun dudakları büzüştü (başkaldırı davranışı) ve annenin ağzı açık kaldı (şaşkınlık). O anda anne ile çocuk arasındaki ilişki yeni bir boyut kazandı. Benim için ilginç bir gözlem olduğunu söylemeliyim.

Martin Luther (1453-1546), her özgürleşmenin “hayır” cevabıyla birlikte başladığını dile getirmiştir. “Hayır”la başlayan bu özgürleşmeye saygı duyulması ve özen gösterilmesi gerekir. Aslında bu gereklilik sadece ebeveynler ile çocuklar arasındaki ilişki için söz konusu değildir. Bu noktada biraz düşünelim: Toplumuzda ve çevremizde “hayır” cevabına nasıl tepki veriyoruz?

Öncelikle şunu belirtmem gerek: Biz toplum olarak “hayır” cevabını genellikle bir tehlike gibi algılıyoruz. Halbuki tek bir düşünce biçimine bağlı kalmak istemeyen, yeniliğe ve gelişime açık tüm bireyler için, “hayır” cevabına yapıcı biçimde yaklaşan bir bakış açısına ihtiyacımız var.  Yeniliğe açık olmak doğuştan gelen bir özelliktir. Bu sebeple hiyerarşik ilişkilerde, arkadaşlıklarda, hatta aşk ilişkilerinde bile itirazlara tahammül edebilmesi gerekir. “Hayır“ cevabına karşı duyulan korku genellikle, hayata karşı kendini yetersiz hissedenlerde ve kendi dünya görüşlerine sığınıp yeni olanı fark etmeyenlerde görülen bir güven sorunu  izlenimi bırakabilir.

Fransız diplomat, direnişçi ve yazar Stéphane Hessel’in dediği gibi; “Hayır” cevabına yapıcı bir şekilde yaklaşarak ne kadar karmaşık olursa olsun yarının dünyasını hep birlikte tasarlamaya yönelik asli görevimizi ifa edebilir, ortaya çıkmak isteyen ‘yeni” şeylerin gün yüzüne çıkmasına imkan verebiliriz.

“Yeni” kavramı kültürel kodlara da dayanan bir “şüpheciliği” de beraberinde getiriyor elbette. Örneğin, Türkçe’deki karşılığı “yeni” olan İngilizce “new” kelimesi, Latince “yabancı, tuhaf” anlamındaki “novitas” kelimesinden geliyor. Belki de bu nedenle bir çok toplum, yeni sayılabilecek bir fikrin üzerinde çalışarak onu daha da geliştirmeyi (evrimci yaklaşımı), tamamen yeni fikirler geliştirmekten (devrimci yaklaşımdan) daha tercih edilir buluyor.

Peki inovasyonun gelişmesini garanti altına alabilecek temel unsurlar neler olabilir? Bu noktada Dr. Heinrich von Pierer ve Dr. Bolko von Oetinger’in “Das Neue” (‘Yeni’) adlı kitabından derlediğim üç ipucunu paylaşmak istiyorum:

1. Küresel perspektiflere açık olduğunda çok çeşitli ve orijinal yenilikler yaratabilen “özgür bir ruh”
2. Eskiden caz sanatçılarının eleştirilmeden, özgürce farklı şeyler deneyebilmek için kullandıkları “ahşap samanlıklar” gibi kendimize “sanal samanlıklar” yaratmak
3. Kendinden emin ve yaratıcılığın gücünü tamamen destekleyen bir yaklaşıma sahip olmak

Bunları bir araya getirmek, inovasyon’u desteklemenin olmazsa olmaz temel faktörlerini bir araya getirmek anlamına gelecektir.